Ενεργή Μάθηση: μια αποτελεσματική εκπαιδευτική προσέγγιση

Σύμφωνα με τις αρχές της μάθησης, η γνώση δεν ταυτίζεται με την πληροφορία. Πραγματική γνώση είναι να μπορούμε να συγκρατούμε την πληροφορία και να την κάνουμε "κτήμα" μας. Μόνο τότε μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε σωστά, με τον κατάλληλο τρόπο, στην κατάλληλη περίσταση. Είναι όμως αυτό εφικτό χωρίς να συμμετέχουμε ενεργά στη γνωστική διαδικασία; Μελέτες έχουν δείξει πως η ουσιαστική γνώση προέρχεται μέσα από δραστηριότητες ενεργής μάθησης.

Ενεργή Μάθηση είναι ένα μοντέλο διδασκαλίας που εμπλέκει τον εκπαιδευόμενο στη διαδικασία της μάθησης μέσα από μια σειρά δραστηριοτήτων. Ο εκπαιδευόμενος δεν είναι απλά ένας θεατής/ακροατής της πληροφορίας. Είναι στο επίκεντρο της διαδικασίας, συμμετέχει ενεργά στην ομάδα και εφαρμόζει τη γνώση σε πραγματικά προβλήματα.

Πώς, όμως, μαθαίνουμε σήμερα;

Η πυραμίδα της μάθησης: πώς συγκρατούμε καλύτερα την πληροφορία;

Το μοντέλο της πυραμίδας μάθησης παρουσιάζει διάφορες εκπαιδευτικές μεθόδους σε αντιστοιχία με τα ποσοστά συγκράτησης της πληροφορίας που λαμβάνουμε. Η πυραμίδα χωρίζεται σε επτά τεχνικές μάθησης, τέσσερεις από τις οποίες ανήκουν στην παραδοσιακή παθητική διδασκαλία. Οι  τρεις τεχνικές μέθοδοι που συγκεντρώνουν τα υψηλότερα ποσοστά συγκράτησης, βασίζονται στη διάδραση και την ενεργή συμμετοχή του εκπαιδευόμενου. Σύμφωνα με το μοντέλο, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να εμπεδώσουμε μια γνώση είναι να τη διδάξουμε σε άλλους.

Το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο: συμμετέχοντας ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία, συγκρατούμε καλύτερα και μακροπρόθεσμα την πληροφορία στη μνήμη μας, η οποία σταδιακά γίνεται γνώση.

Πώς λειτουργεί η ενεργή μάθηση σε έναν ενήλικα;

Το ποσοστό των ενηλίκων που αποφασίζουν να μάθουν περισσότερα γύρω από ένα γνωστικό αντικείμενο που τους ενδιαφέρει ή που θα τους φανεί χρήσιμο στο μέλλον, αυξάνεται διαρκώς, κυρίως μέσα από τις ευκαιρίες που προσφέρει το διαδίκτυο.  Μπορούν πλέον να μαθαίνουν "δια βίου", να αποκτούν πτυχίο, μεταπτυχιακό ή νέες δεξιότητες.  Το online learning δίνει νέες ευκαιρίες μάθησης και οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν πλέον την ενεργή συμμετοχή  του ενήλικου μαθητή  στη διαδικασία, όπως και στην παραδοσιακή διδασκαλία.

Σύμφωνα με μελέτες, η ενεργή μάθηση ταιριάζει στα χαρακτηριστικά των ενηλίκων, οι οποίοι επιλέγουν οι ίδιοι και συνειδητά την εκπαίδευση τους, ανάλογα με τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα ή τα επαγγελματικά τους σχέδια. Ακόμη και μέσα στο ψηφιακό περιβάλλον, οι ενήλικοι μαθητές μπορούν να εμπλέκονται ενεργά, να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και να μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία και πρακτικές εφαρμογές.

Ο ρόλος του δασκάλου στην ενεργή μάθηση

Ο παραδοσιακός ρόλος του δασκάλου, ως απλός φορέας της γνώσης, δεν ταιριάζει με το δυναμικό χαρακτήρα της ενεργής μάθησης. Η μεταφορά της θεωρίας δεν είναι αρκετή. Σύμφωνα με τις αρχές της ενεργής μάθησης, ο σύγχρονος δάσκαλος καθοδηγεί τους μαθητές, τους εμπλέκει στην εκπαιδευτική διαδικασία και τους μαθαίνει δεξιότητες για να εφαρμόσουν τη γνώση σε πρακτικές δραστηριότητες. Φέρνει τον μαθητή στο κέντρο της διδασκαλίας, τον κινητοποιεί και του εξάπτει την περιέργεια. Ο μαθητής βασίζεται σε αυτό που ήδη γνωρίζει  για να το εφαρμόσει πρακτικά σε νέες έννοιες αλλά και για την επίλυση πραγματικών προβλημάτων. Στην Big Blue Data Academy, χάρη στην ενεργή μάθηση οι σπουδαστές εμπεδώνουν έννοιες Data Science πολύ πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά. Οι διδάσκοντες δεν επικοινωνούν τη γνώση αλλά τους τρόπους και τα ουσιαστικά προσόντα που απαιτούνται για την επίλυση πραγματικών προβλημάτων της βιομηχανίας.

Πλεονεκτήματα της ενεργής μάθησης

Η θεωρία αποτελεί τη βάση για τη γνώση, η πρακτική, όμως, εφαρμογή είναι το κλειδί για να την εμπεδώσουμε. Η αρχή της ενεργής μάθησης είναι "Μαθαίνω μέσα από την πράξη". Ο μαθητής αποκτά κίνητρο για να πάρει ενεργό μέρος στην παραδοσιακή ή ψηφιακή τάξη. Ανταλλάσσει ιδέες, εμπλέκεται σε συζητήσεις, βρίσκει λύσεις για πραγματικά προβλήματα. Αυτό του δημιουργεί ενθουσιασμό, ενδιαφέρον και τελικά αγάπη για τη γνώση. Ενισχύεται η κριτική και δημιουργική σκέψη, αφού οι μαθητές μοιράζονται τις ιδέες τους, σκέφτονται την κάθε πληροφορία και στηρίζουν τις απόψεις τους, χρησιμοποιώντας λογικά επιχειρήματα. Η κατανόηση χτίζεται σταδιακά, μέσα από την πρακτική εφαρμογή, σε αντίθεση με την τυπική διδασκαλία, όπου παρουσιάζεται "έτοιμη" η γνώση. Τονίζεται η συνεργατικότητα, καθώς οι μαθητές σκέφτονται και συζητούν για τις έννοιες και την εφαρμογή τους. Αποκτούν δεξιότητες και κυρίως ομαδικό πνεύμα που είναι πολύ χρήσιμο στη σύγχρονη αγορά εργασίας. Η ενεργή μάθηση επικεντρώνεται στο "πώς" μαθαίνει ο μαθητής και όχι στο "τι".

Σε ένα διαδραστικό πρόγραμμα bootcamp με καθημερινή εξάσκηση και εργασία πάνω σε ένα project με πραγματικά δεδομένα οι σπουδαστές αποκτούν τα εφόδια που χρειάζονται οι εταιρίες σήμερα.

Μειονεκτήματα της ενεργής μάθησης

Παρά τα οφέλη της ενεργής μάθησης, παρατηρούνται κάποιες δυσκολίες στην εφαρμογή της. Σε μερικές περιπτώσεις, η συμμετοχή μέσα από συζητήσεις και ομαδικές εργασίες μπορεί να λειτουργεί αποτρεπτικά σε εσωστρεφείς μαθητές, να τους φέρνει σε αμηχανία και να φρενάρει την αποδοτικότητά τους. Επιπλέον, η επιτυχία της ενεργής μάθησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα και τη διάθεση του κάθε δασκάλου να αναγνωρίζει μέσα από τη συμμετοχή των μαθητών τις αδυναμίες τους και να κάνει διορθωτικές παρεμβάσεις. Το μοντέλο της ενεργής μάθησης εφαρμόζεται με πιο αργούς ρυθμούς από την παραδοσιακή διδασκαλία, γιατί οι τεχνικές αφομοίωσης της γνώσης μέσα από την εμπειρία, χρειάζονται χρόνο για να φέρουν αποτελέσματα. Αυτό είναι μια πρόκληση για τη μεγάλη ποσότητα πληροφορίας και γνώσης που καλείται να μεταφέρει ο δάσκαλος.

Οι νέες τεχνολογίες στην υπηρεσία της ενεργής μάθησης

Η ενεργή μάθηση λειτουργεί εξαιρετικά με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Διαδραστικοί πίνακες, οθόνες, tablets, κάμερες εγγράφων ζωντανεύουν τις αίθουσες διδασκαλίας και δημιουργούν ένα δυναμικό περιβάλλον εκμάθησης. Οι μαθητές παρακολουθούν με ενδιαφέρον, μοιράζονται ψηφιακά έγγραφα μεταξύ τους και με τον εκπαιδευτή τους, συμμετέχοντας έτσι ενεργά στη διαδικασία. Η γνώση εμπεδώνεται, γίνεται εμπειρία και οι μαθητές εκπαιδεύονται βιωματικά, αποκτώντας τα κατάλληλα εφόδια για την πραγματική ζωή αλλά και την επαγγελματική τους συνέχεια.

Διαβάζοντας τις ιστορίες των αποφοίτων της Big Blue Data Academy που έχουν ήδη ξεκινήσει καριέρα Data Science αντιλαμβανόμαστε τη σημασία που δίνουν οι εργοδότες στις πρακτικές γνώσεις και την εφαρμογή της θεωρίας. Μόνο μια hands-on προσέγγιση δίνει τα εφόδια που χρειάζεται σήμερα η βελτίωση των διαδικασιών και η επίλυση πραγματικών προβλημάτων της βιομηχανίας.
 

Μπορεί ακόμα να σας ενδιαφέρουν:
Τι είναι το Data Science Bootcamp, και γιατί να το επιλέξεις;
Τι ακριβώς κάνει ο μέντορας; Μπορεί πραγματικά να βοηθήσει;
MOOCs vs Bootcamp: Δωρεάν μαθήματα online ή οργανωμένα προγράμματα;